ABD, Çine Tavizler içeriyor diye Tasarıyı Engelledi

Washington’un Fransa ve Tunus tarafından hazırlanan tasarıya itirazı, dünyanın en büyük ekonomisine sahip iki ülkesi ABD ve Çin arasındaki artan gerilimi yansıtıyor.

Bu gelişmenin ayrıca, BM’nin en güçlü organı olan Güvenlik Konseyi’ni dünyanın maruz kaldığı en büyük krize karşı tepki vermede etkisiz bir konuma soktuğu yorumları yapılıyor. Ana unsurunu dünya genelindeki büyük çaplı ihtilaflarda derhal ateşkese gidilmesi talebinin oluşturduğu tasarının engellenmesiyle Güvenlik Konseyi, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in 23 Mart’ta Corona virüsü salgınıyla mücadele kapsamında küresel ateşkes ilan edilmesi çağrısına destek verememiş oldu.

Diplomatlar aslında Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesinin tamamının ateşkes konusunda mutabık olduğunu söyledi ancak her ikisi de veto gücüne sahip ABD ve Çin yaklaşık 7 haftadır tasarıda Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) referans yapılıp yapılmaması konusunda anlaşmazlık yaşıyor.

ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin WHO’ya mali desteğini Çin’i kolladığı gerekçesiyle geçen ay askıya almıştı.

Diplomatların verdiği bilgiye göre, WHO’yu güçlü biçimde destekleyen Çin, örgütün salgınla mücadeledeki rolünün her türlü tasarıya dahil edilmesi gerektiği noktasında ısrar etti. ABD ise tasarıda WHO’dan bahsedilmemesi ve Corona virüsü konusunda ‘’şeffaflığa’’ referans yapılmasında ısrarcı oldu. Bu referansa da Çin karşı çıktı.

Teklif edilen tasarıda WHO’ya direkt atıf yapılmazken, ‘’COVID-19’la küresel mücadelede koordinasyonu geliştirmek ve çabalara yardımcı olmak için, tüm ülkelerin, BM sistemi içerisindeki tüm ilgili birimlerin ve diğer ilgili uluslararası, bölgesel ve alt-bölgesel örgütlerin acilen desteklenmesi ihtiyacına’’ vurgu yapılıyor.

Taslak tasarı ‘’şeffaflığa’’ doğrudan bir referans da içermiyor ancak Guterres, Corona virüsü krizinde şeffaflık çağrısı yapmıştı. Tasarıda, ‘’COVID-19’un çatışmalardan etkilenen ülkelere potansiyel etkileriyle mücadele bağlamında, özellikle de derhal küresel ateşkes çağrısı konusunda Genel Sekreter tarafından teklif edilen tüm çabalar ve tedbirlerden'' memnuniyet duyulduğu belirtiliyor.

İsimlerinin gizli kalması koşuluyla konuşan diplomatlar, üst düzey Amerikalı yetkililerin tasarının metnine itiraz ettiğini ve onaylanmasını engellediğini söylediler.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan ismi açıklanmayan bir yetkili de, Çin’i ‘’Konsey’in ileriye adım atmasını sağlayacak’’ uzlaşıların sürekli önünü tıkamakla ve tasarıyı, ‘’Wuhan’da COVID-19 salgınına verdiği karşılıkla ilgili yanlış söylemleri ilerletmek’’ için kullanmaya çalışmakla suçladı.

Yetkili, Konsey’in ya Genel Sekreter’in ateşkes çağrısına destekle sınırlı bir tasarıyı ya da üye ülkelerin COVID-19 bağlamında şeffaflık ve hesap verebilirliğe bağlılığını yeniden ortaya koyması ihtiyacına vurgu yapan daha geniş kapsamlı bir tasarıyı gündemine alması gerektiğini söyledi.

ABD ve diğer Konsey üyeleri konuyla ilgili müzakerelerin devam edeceği mesajını verdi.