NON-FUNGİBLE TOKEN NEDİR?

Dijitalleşen dünyada kripto para birimleri varlığını artırırken bunlara paralel olarak yeni teknolojiler de ortaya çıkıyor. 'Değiştirilemez jeton' anlamına gelen NFT'ler de son dönemde büyük ilgi çekmeye başladı. Blok zincirleri üzerinden satılan NFT'ler internet üzerindeki 'dijital' her şeyi kapsıyor. Peki NFT (Non-Fungible Token) nedir? NFT'nin kullanım alanları neler? NFT'ler nasıl alınıp satılıyor? Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital İletişim Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık merak edilen sorulara sabah.com.tr için yanıt verdi.

Kripto para çılgınlığından sonra şimdi de NFT (Non-Fungible Token) furyası başladı. NFT teknolojisi özellikle; Twitter CEO’su Jack Dorsey’in ilk tweetini kripto para olarak 2.9 milyon dolara satması ve SpaceX kurucusu Elon Musk’ın da yine Twitter üzerinden paylaştığı bir şarkıyı NFT olarak satacağını duyurmasının ardından dünyanın gündemine girdi.

TÜRKİYE’DEN ÜNLÜ İSİMLER NFT FURYASINA KATILDI

Türkiye’den de ünlü sanatçı ve isimlerin katıldığı NFT furyasında Gülben Ergen kendisiyle bütünleşen ‘Bana unutmayın ki hiçbir şey olmaz’ sözünü satışa çıkardığını açıklamıştı. Ünlü sunucu Saba Tümer de kahkahasını 90 bin liraya NFT olarak satarken, fenomen restoran işletmecisi Nusret Gökçe de 2017 yılında attığı bir tweeti 6 bin dolara NFT olarak satmıştı.

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital İletişim Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık’a merak edilenleri sorduk.

NFT – (NON-FUNGİBLE TOKEN) NEDİR?

Değiştirilemez jetonlar olarak da bilinen NFT’ler, blok zincirindeki benzersiz tanımlama kodları olan ve meta verilerle ayırt edilebilen kriptografik varlıklardır. Kripto para birimleri gibi eşdeğerde alınıp satılamaz ya da takas edilemez.

Değiştirilemez Bir Jeton, blok zinciri ağında şifrelenen tek bir jetondur. Bilindiği gibi bitcoin değiştirilebilir bir madeni paradır ancak NFT’ler değiştirilemez. NFT’nin en önemli özelliği, benzersiz ve tescilli bir varlık olmasıdır. En basit ifadeyle, jetonlar normal madeni paralardan farklıdır çünkü birbirleriyle değiştirilemeyen farklı değerlerde ve orijinallikte üretilirler.

NFT – NASIL OLUŞTURULUR?

Değişmez belirteçler olarak da bilinen NFT’ler, Blockchain altyapısını kullanır. Bu teknoloji ile tüm görsel, yazılı ve sesli çalışmaların dijital ortamda dijital olarak depolanması sağlanabilir. NFT, blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan varlıkları tanımlamak için kullanılır.

Çoğu NFT, Ethereum blok zincirinin bir parçasıdır. Ethereum, bitcoin ve dogecoin gibi bir para birimidir, ancak blok zinciri aynı zamanda NFT’leri de destekler. Bir NFT’yi benzersiz kılan, jetona bağlı olmasıdır. NFT’ler, benzersiz bir harf ve sayı dizisini hesaplayan bir algoritma olan şifreleme karma işlevi aracılığıyla işlenen meta verilere sahiptir. NFT’ler, birden çok platformda varlık birlikte çalışabilirlik olasılığını yaratmak için de kullanılır.

NFT’NİN KULLANIM ALANLARI NELER? HANGİ PLATFORMLARDAN SATILIYOR?

NFT’ler yeni bir koleksiyon türüdür. Bununla birlikte, bir damga veya biletin aksine, tamamen dijitaldir. NFT’ler, sanat eseri, müzik veya video gibi dijital bir varlık için blok zinciri tarafından oluşturulan bir özgünlük sertifikasıdır. Dijital bir pazardır.

Günümüzde Rarible, Opensea, Nifty Gateway, superRare, Enjin, Decentraland gibi birçok NFT platformu üzerinden şahsınıza ait NFT’nizi oluşturabilirsiniz. Yalnızca dijital cüzdanınızın olması sizin için yeterlidir.

NFT’yi satın alan kişi, gerçek varlığın sahibi değildir. Jeton sahibi, belirli dijital varlıkla ilişkili benzersiz jetonun sahipliğini gösteren bir kaydın ve karma kodun sahibidir. İnsanlar isterlerse varlığı indirebilir veya sosyal medyada kullanabilirler, ancak jetona sahip olmayacaklardır.

I’m selling this song about NFTs as an NFT pic.twitter.com/B4EZLlesPx

— Elon Musk (@elonmusk) March 15, 2021
NFT’ler, oyun endüstrisinde popülerdir çünkü bu belirteçler, bazı iç zorluklarını çözer. Örneğin, günümüzde PUBG ve Fortnite gibi popüler oyunlar, nadir özelliklerin ve silahlar gibi öğelerin satın alınmasını yasaklıyor. NFT’ler ile bu öğeler kolayca aktarılabilir ve kullanılabilir. NFT’ler koleksiyon dünyasına yeni bir karakter getirdi. Geleneksel profesyoneller artık dijital varlıklarla ilgileniyor.

NFT’LERE NASIL DEĞER BİÇİLİYOR? NASIL ALINIP – SATILIYOR?

Kripto para biriminde olduğu gibi, blok zinciri olarak bilinen paylaşılan bir defterde depolananlara kimin sahip olduğuna dair bir kayıt tutulur. Kayıtlar sahte olamaz çünkü defter dünya çapında binlerce bilgisayar tarafından tutulur. NFT’ler aynı zamanda sanatçıya, örneğin gelecekteki herhangi bir token satışından bir kesinti verebilecek akıllı sözleşmeler de içerebilir.

Teorik olarak, herkes işini bir NFT olarak satmak için belirtebilir, ancak son zamanlarda multi-milyon dolarlık satış manşetlerine ilgi artmıştır. 19 Şubat’ta, Nyan Cat’in animasyonlu bir Gif’i 500.000 dolardan fazla değere satıldı. Birkaç hafta sonra müzisyen Grimes, dijital sanatının bir kısmını 6 milyon dolardan fazlaya sattı. Tokenleştirilen ve satılan sadece sanat değildir. Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey, teklifleri 2,9 milyon dolara ulaşan ilk tweet’in bir NFT’sini tanıttı. Christie’nin dijital sanatçı Beeple tarafından 69 milyon dolara NFT satması dijital sanatta yeni bir rekor kırdı.

just setting up my twttr

— jack (@jack) March 21, 2006
NFT’de token’lar sınırlı arzda ve kendi türünden bir Token ile takasının olmaması sebebiyle, müzayede formatında platformlar aracılığıyla adaletli ve güvenli bir şekilde satılmaktadır. Dahası, dijital içerik oluşturucular, telif hakkı fikirleri için ürünlerini NFT’lere dönüştürebilir. NFT’nin kimliği doğrulamak için kullanımı, sahteciliği önlemek için fiziksel oyun biletlerini değiştirilemez jetonlara dönüştürmeyi içerir.

NFT’LER DE KRİPTO PARALAR GİBİ BİR YATIRIM ARACI MI OLACAK?

NFT’leri satan insanların aslında “kripto dolandırıcıları” olduğu da söylenmektedir. NFT’ler hayranlara plaklar, ürünler ve VIP deneyimlerinin yanı sıra sevgilerini ifade etmeleri, müşteri olmaları ve koleksiyonlarını sergilemeleri için başka bir yol sunmaktadır. NFT’ler yüksek profilli teknoloji yatırımcılarının, büyük küresel şirketlerin ve sanat camiasının dikkatini çekiyor. NFT savunucuları, koleksiyonların geleceği olabileceklerini ve kullanıcıların dijital varlıklara sahip olduklarını kanıtlamalarına izin vereceklerini söylüyorlar.

ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE BU KAVRAMI DAHA ÇOK DUYACAK MIYIZ?

Her yatırım gibi, NFT’lerin de kendi riskleri vardır. Başlangıç dönemleri göz önüne alındığında, NFT’lerin henüz kitlesel kabul görmediği gerçeği, spekülatif bir yatırım oldukları anlamına geliyor. Bu, hem yüksek artışlara hem de ani değer düşüşlerine eğilimli oldukları da gözle görülür bir gerçektir.

NFT’ler arz ve talep tarafından yönlendirilir ve talepteki ani artış nedeniyle alıcılar gülünç görünen fiyatları ödemeye hazırdır. Ancak, fiyatların artmaya devam edeceğinin garantisi yoktur.

NFT VE KRİPTO PARA BİRİMLERİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?

NFT’lerin aynı zamanda üzerinde çalıştıkları para biriminin (Ethereum) insafına kalmış olmasıdır. Ethereum’un fiyatı düşerse, NFT’nin değeri de düşer. Ek olarak, NFT’ler, hisseler veya borsa yatırım fonları gibi diğer yatırımlarla aynı likiditeye sahip değildir. Bir NFT’den kurtulmanın tek yolu, onu sizden almaya istekli bir satıcı bulmanızdır.

NFT’LERİN ÇALINMA RİSKİ VAR MI?

Diğer konu ise güvenlik ile ilgilidir. NFT’nizi güvenli bir şekilde saklamazsanız, NFT’nizin saldırıya uğrama veya çalınma riski mevcuttur. Dijital sanat yatırımcıları, daha fazla gelir sahibi olma gayesiyle ürünlerinin değerini her geçen gün daha da yukarı çekmektedir. NFT’ler normal kripto para birimlerinin aksine birbirleriyle doğrudan değiş-tokuş edilememektedir. Ancak kripto paralarda olduğu gibi temel blok zincirlerinde izlenir.

SABAH gazetesi